Historia

Wiązka zadań

Książki w średniowieczu

Drukuj

Sugerowane przeznaczenie Praca na lekcji, Sprawdzian

Opis wiązki zadań

Wiązka składa się z trzech zadań bazujących na tekście napisanym przez historyka. Cytowany fragment pochodzi z opracowania naukowego, ale jest napisany przystępnym językiem, który nie powinien sprawiać problemu uczniowi w gimnazjum. Tekst poświęcony jest tematyce, z którą uczeń rzadko spotyka się na lekcjach historii. Umożliwia on jednak na ćwiczenie umiejętności zapisanych w podstawie ogólnej (chronologicznych i analizy tekstu), przygotowując ucznia do samodzielnej lektury tekstów dotyczących nowych zagadnień.

Na podstawie tekstu wykonaj zadania.

Książka pojawiła się w Polsce wraz z chrystianizacją, stanowiąc niezbędne wyposażenie każdej placówki misyjnej. Odprawianie mszy świętej i sprawowanie sakramentów nie było możliwe bez ksiąg liturgicznych. Ale aż do schyłku XII wieku stanowiła rzadkość. Sytuacja zmieniła się w ciągu następnego stulecia, kiedy znacząco zwiększył się zarówno napływ rękopisów, jak i ich miejscowa produkcja. Łączyło się to ze zjawiskiem ogólnoeuropejskim. Rozwój uniwersytetów zwiększył zapotrzebowanie na książki różnej treści, które przestały być produkowane tylko przez mnichów i wyszły poza mury klasztorów. Książka zdemokratyzowała się. Straciła na wyglądzie zewnętrznym, za to potaniała i stała się dostępna nie tylko dla monarchów i Kościoła, lecz także dla osób prywatnych.

Na podstawie: Kultura Polski średniowiecznej X-XIII w., red. J. Dowiat, Warszawa 1985, s. 260, 271.

Zadanie 1

Zaznacz znakiem “X”, które z poniższych zdań znajdują potwierdzenie w tekście.

1
W XI w. w Polsce książki były wykorzystywane głównie w kościele.
       
2
Powstanie uniwersytetów wpłynęło na upowszechnienie się książek w Europie.
 
3
W XIII w. książki zaczęły być wykorzystywane do celów świeckich.
 
4
W średniowieczu tylko mnisi produkowali książki.
 

Odpowiedź, podstawa programowa i omówienie zadania

Poprawna odpowiedź

zaznaczone odpowiedzi 1, 2, 3

Wymaganie ogólne

2.1 Analiza i interpretacja historyczna. Uczeń wyszukuje oraz porównuje informacje pozyskane z różnych źródeł i formułuje wnioski.
2.3 Analiza i interpretacja historyczna. Uczeń wyjaśnia związki przyczynowo-skutkowe analizowanych wydarzeń, zjawisk i procesów historycznych.

Wymaganie szczegółowe

12.1 Kultura materialna i duchowa łacińskiej Europy. Uczeń wyjaśnia kulturotwórczą rolę Kościoła w dziedzinie nauki, architektury, sztuki i życia codziennego średniowiecznego społeczeństwa.

Komentarz

Zadanie to rozwija umiejętność czytania ze zrozumieniem i wyszukiwania informacji w tekście. Żeby je rozwiązać, uczeń powinien znać pojęcie liturgii i rozumieć istotę podziału na kulturę świecką i sakralną oraz wiedzieć, jak wyglądały początki chrześcijaństwa w Polsce. Dzięki tej wiedzy, połączonej z umiejętnością analizy tekstu, uczeń będzie mógł zweryfikować zdanie pierwsze i trzecie. Rozstrzygnięcie poprawności zdania drugiego i czwartego wymaga jedynie umiejętności czytania tekstu ze zrozumieniem.

Słowa kluczowe

średniowiecze | tekst

Zadanie 2

Kiedy doszło do upowszechnienia się książek w Europie?

            A. W XI w.

            B. W XII w.

            C. W XIII w.

            D. W XIV w.

Odpowiedź, podstawa programowa i omówienie zadania

Poprawna odpowiedź

C

Wymaganie ogólne

1.1 Chronologia historyczna. Uczeń sytuuje wydarzenia, zjawiska i procesy historyczne w czasie oraz porządkuje je i ustala związki poprzedzania, równoczesności i następstwa.
2.1 Analiza i interpretacja historyczna. Uczeń wyszukuje oraz porównuje informacje pozyskane z różnych źródeł i formułuje wnioski.

Wymaganie szczegółowe

12.1 Kultura materialna i duchowa łacińskiej Europy. Uczeń wyjaśnia kulturotwórczą rolę Kościoła w dziedzinie nauki, architektury, sztuki i życia codziennego średniowiecznego społeczeństwa.

Komentarz

Zadanie to sprawdza umiejętność wyszukiwania informacji w tekście oraz wnioskowania. Żeby je poprawnie wykonać, uczeń musi odnaleźć w źródle wiadomość na temat momentu upowszechnienia się książki. Nie jest ona jednak podana wprost, w samym tekście pada tylko informacja, że do schyłku XII wieku książka stanowiła rzadkość, a sytuacja zmieniła się dopiero w następnym stulkeciu.  Z informacji tych uczeń powinien wywnioskować, że do  upowszechnienia doszło dopiero w wieku XIII (odpowiedź C). Wybór odpowiedzi B (XII wiek) może świadczyć, że uczeń rozwiązywał zadanie mechanicznie, bezrefleksyjnie wybierając stulecie wzmiankowane w tekście. wskazanie innych wariantów (XI lub XIV w.) może wskazywać, że uczeń zaznacza odpowiedzi na chybił - trafił, całkowicie w oderwaniu od treści tekstu.

Słowa kluczowe

średniowiecze | tekst

Zadanie 3

Stwierdzenie autora, że “książka się zdemokratyzowała” oznacza, że książki

            A. były powszechnie używane w kościołach.

            B. były czytane poza klasztorami i kościołami.

            C. pojawiły się w większości polskich domów.

  D. książki zaczęto drukować w języku polskim.

Odpowiedź, podstawa programowa i omówienie zadania

Poprawna odpowiedź

B

Wymaganie ogólne

1.2 Chronologia historyczna. Uczeń dostrzega zmiany w życiu społecznym oraz ciągłość w rozwoju kulturowym i cywilizacyjnym.

Wymaganie szczegółowe

12.1 Kultura materialna i duchowa łacińskiej Europy. Uczeń wyjaśnia kulturotwórczą rolę Kościoła w dziedzinie nauki, architektury, sztuki i życia codziennego średniowiecznego społeczeństwa.

Komentarz

Zadanie wymaga od ucznia zrozumienia sformułowania, że “książka się zdemokratyzowała”. Uczeń nie musi jednak rozumieć samego terminu, czytając bowiem tekst uważnie, łatwo wywnioskuje, do jakiej sytuacji określenie to odnosi się.  W cytowanym fragmencie opisano najpierw stan, gdy książka była jedynie w użyciu kleru, a następnie proces jej “zeświecczenia”, czemu towarzyszyło poszerzanie się kręgu odbiorców książki. Rozstrzygające znaczenie ma ostatnie zdanie cytowanego tekstu, w którym autor kontynuując wątek demokratyzacji książki, wyjaśnia to pojęcie (“potaniała i stała się dostępna nie tylko dla monarchów i Kościoła, lecz także dla osób prywatnych”.). Poprawna zatem jest odpowiedź B. Wybór odpowiedzi A. może wynikać z nieuważnej lektury tekstu przez ucznia. Wskazanie odpowiedzi C lub D może wynikać z bardzo słabej wiedzy ucznia na temat Polski średniowiecznej. Nie można też wykluczyć, że uczeń zaznaczał rozwiązanie mechanicznie, bez zastanawiania się, o co chodzi w zadaniu.

Słowa kluczowe

średniowiecze | tekst

Utwór jest chroniony prawem autorskim. Zasady i warunki korzystania z niego określa Regulamin Serwisu Bazy Dobrych Praktyk.

"Masz uwagi do treści? Uważasz, że zawiera błąd? Napisz na bnd@ibe.edu.pl

* Chcesz otrzymywać informacje o nowych zadaniach?

Zaprenumeruj newsletter na pierwszej stronie "Entuzjaści Edukacji"

* Słowa kluczowe

genealogia   ikonografia   mapa   nowożytność   starożytność   statystyka   średniowiecze   tekst    XIX w.   XX w.   
.