Uprawa zbóż na świecie

Poprawna odpowiedź

1. III. ,2. I., 3. II.

Wymaganie ogólne

3 Rozumienie relacji człowiek-przyroda-społeczeństwo w skali globalnej i regionalnej.

Wymaganie szczegółowe

2.3 Zróżnicowanie gospodarcze świata. Uczeń opisuje główne obszary upraw i chowu zwierząt na świecie, wyjaśnia ich zróżnicowanie przestrzenne

Komentarz

Zadanie sprawdza umiejętność odczytywania informacji z mapy i wnioskowania na ich podstawie. Uczeń powinien posiadać również podstawową wiedzę dotyczącą pochodzenia głównych roślin zbożowych oraz ich wymagań środowiskowych. Na 4 mapach ukazane zostały zasięgi pierwotne (określające miejsce pochodzenia rośliny) oraz zasięgi współczesne czterech roślin uprawnych. Zadaniem ucznia jest dopasowanie map zasięgów upraw do określonych roślin zbożowych: ryżu, pszenicy oraz kukurydzy.

W pierwszej części zadania uczeń ma wskazać region pochodzenia oraz uprawy ryżu. Jeżeli pamięta o tym, że zboże to jest typową i główną rośliną alimentacyjną (żywieniową) w Azji Południowej i Wschodniej, nie powinien mieć problemu ze wskazaniem właściwej mapy (III). Pomocna może być również znajomość wymagań środowiskowych ryżu. Roślina ta potrzebuje wysokich temperatur i dużej ilości wody (zazwyczaj wymaga nawadniania, zalewania). Dobrze rozwija się w monsunowych odmianach klimatu. Analiza zasięgów roślin pozwala wykluczyć ze względów termicznych lub wilgotnościowych przykłady zaprezentowane na pozostałych mapach. 64% spośród uczniów liceum uczestniczących w badaniu wskazało prawidłowo mapę nr III.

W drugiej części zadania uczeń powinien rozpoznać obszar pochodzenia i współczesny zasięg upraw pszenicy. Roślina ta pochodzi z południowo-zachodniej i środkowej Azji i większość uczniów powinna ją kojarzyć jako typową roślinę uprawną w Polsce i Europie. W porównaniu do ryżu pszenica nie potrzebuje tak wysokich temperatur i tak dużych ilości wody. Jest to typowe zboże klimatu umiarkowanego. Spośród zaprezentowanych, wymienione warunki spełnia mapa nr I. Taką odpowiedź zaznaczyło 44,9% spośród badanych uczniów. Uczniowie często wskazywali również mapę nr IV (31%), która ukazuje pochodzenie i rozmieszczenie upraw selera zwyczajnego. Nie mogła to być poprawna odpowiedź, gdyż zasięgi występowania nie pojawiły się na tej mapie w Azji Wschodniej i Południowej oraz Ameryce Południowej, gdzie uprawia się pszenicę. Możliwe, że związane było to z faktem wcześniejszego wskazania przez uczniów zasięgu występowania ryżu właśnie w regionach azjatyckich i wykluczenia przez nich możliwości występowania tam także upraw pszenicy.

W trzeciej części zadania uczeń powinien rozpoznać mapę przedstawiającą pochodzenie i współczesne rozmieszczenie obszarów upraw kukurydzy. Roślina ta pochodzi z Ameryki Środkowej. Posiadanie takiej wiedzy przez ucznia ujednoznaczniało wybór właściwej mapy. Tylko na jednej obszar pochodzenia rośliny pokrywa się z tym regionem. Jest to mapa nr II. Poprawnie wskazało ją 40% badanych uczniów. Uczniowie mogli skojarzyć kukurydzę ze znacznym obszarem uprawnym występującym w Stanach Zjednoczonych.

Całe zadanie okazało się trudne, choć dobrze różnicowało uczniów. Poprawnie rozwiązało je 17% badanych.

Słowa kluczowe

Poprawna odpowiedź

1.Fałsz, 2. Prawda, 3. Prawda, 4. Prawda.

Wymaganie ogólne

3 Rozumienie relacji człowiek-przyroda-społeczeństwo w skali globalnej i regionalnej.

Wymaganie szczegółowe

2.3 Zróżnicowanie gospodarcze świata. Uczeń opisuje główne obszary upraw i chowu zwierząt na świecie, wyjaśnia ich zróżnicowanie przestrzenne

Komentarz

Zadanie sprawdza umiejętność odczytywania informacji z mapy i wnioskowania na ich podstawie. Uczeń powinien posiadać również podstawową wiedzę dotyczącą pochodzenia głównych roślin zbożowych oraz ich wymagań środowiskowych. Na 4 mapach ukazane zostały zasięgi pierwotne (określające miejsce pochodzenia rośliny) oraz zasięgi współczesne czterech roślin uprawnych. Zadaniem ucznia jest ocena prawdziwości stwierdzeń odnoszących się do roślin zaprezentowanych na mapach. Do części z tych stwierdzeń przydatna jest analiza treści map.

W pierwszej części zadania uczeń ma stwierdzić, czy mapa nr IV przedstawia region pochodzenia i obszar upraw pszenicy. Choć wydawać by się mogło, że mapa ta w zasadzie pokazuje obszary rośliny z klimatu umiarkowanego podzwrotnikowego, to zasięg współczesny jest zbyt mały jak na taką popularną roślinę żywieniową jak pszenica. Mapa ta pokazuje zasięg i miejsce pochodzenia selera zwyczajnego. Należało zatem to zdanie określić jako fałszywe. Takiego wyboru dokonało 51% spośród 195 uczniów liceum, którym przedstawiono to zadanie podczas testu.

W drugiej części zadania uczeń w pierwszej kolejności musi rozpoznać mapę przedstawiającą pochodzenie i zasięg współczesnej uprawy pszenicy. Przedstawia je mapa nr I. Następnie należy przeanalizować rozmieszczenie współczesnych upraw tej rośliny względem regionu jej pochodzenia. Największe i najważniejsze obszary upraw charakteryzują się zbliżonymi warunkami klimatycznymi do regionu pochodzenia pszenicy, są to zazwyczaj strefy klimatu umiarkowanego lub podzwrotnikowego. Jedynym większym obszarem upraw poza tymi strefami jest Półwysep Indyjski. Stwierdzenie z drugiej części zadania należy zatem uznać za prawdziwe. Takiego wyboru dokonało 65% spośród badanych uczniów.

W trzeciej części zadania uczeń powinien ocenić prawdziwość sformułowania dotyczącego kukurydzy. Ponieważ jedynie mapa nr II ukazuje Amerykę Środkową jako region pochodzenia tej rośliny, należy uznać zdanie to za prawdziwe. Wskazało tak 62% badanych uczniów.

W ostatniej, czwartej części zadania uczeń, jeżeli prawidłowo wybrał w poprzedniej części, nie powinien mieć problemu z określeniem tego stwierdzenia jako prawdziwego. Z mapy nr II wynika wyraźnie że kukurydza rozprzestrzeniła się z Ameryki Środkowej na niemal cały świat. Uczeń powinien skojarzyć z historii, że było to możliwe dzięki odkryciom geograficznym i przewożeniu nasion tej rośliny w różne części świata. W zasadzie uczeń nie musi nawet korzystać z mapy, aby prawidłowo określić prawdziwość stwierdzenia. Wszystkie bowiem mapy (w najmniejszym stopniu map nr IV) ukazują rozprzestrzenianie się roślin z miejsca ich pochodzenia na inne kontynenty. Uczeń po stwierdzeniu tego faktu musi tylko ocenić znaczenie odkryć geograficznych w tym procesie. Ta część zadania okazała się dla uczniów najłatwiejsza, aż 81% spośród nich oceniło stwierdzenie prawidłowo.

Całe zadanie okazało się trudne. Poprawnie rozwiązało je 20% badanych uczniów.

Słowa kluczowe