Wiązka zadań
Dziuple dzięcioła czarnego
Zadanie
W Parku Mużakowskim (woj. lubuskie) prowadzono badania, mające ustalić, jakie buki wybiera dzięcioł czarny na miejsce gniazdowania. Na całym obszarze Parku zliczono 120 dziupli dzięcioła czarnego w bukach, a wyniki przedstawiono w poniższej tabeli.
Tabela. Liczba dziupli dzięcioła czarnego w bukach o różnej średnicy pnia.
| Średnica pnia buka [cm] | Liczba znalezionych dziupli dzięcioła czarnego |
| 20–40 | 0 |
| 41–60 | 12 |
| 61–80 | 70 |
| 81–100 | 24 |
| 101–120 | 14 |
| Razem | 120 |
(Źródło: Jeleń J (2010) Zagęszczenie oraz charakterystyka miejsc lęgowych dzięcioła czarnego i siniaka w parku Mużakowskim (woj. Lubuskie) w roku 2004. Przegląd Przyrodniczy XXI, 1:65-75, skrócone i uproszczone).
(1) Czy na podstawie przedstawionych danych można stwierdzić, że średnica pnia buka ma znaczenie dla dzięcioła czarnego przy wyborze miejsca na dziuplę?
`square` A. Tak,
`square` B. Nie,
(2) ponieważ
`square` A. została podana dokładna liczba dziupli dzięcioła dla każdego przedziału średnicy pnia drzewa.
`square` B. nie została podana powierzchnia parku i nie można obliczyć zagęszczenia.
`square` C. uwzględniono wszystkie drzewa z dziuplami dzięcioła rosnące na terenie parku.
`square` D. nie podano całkowitej liczby drzew o danej średnicy pnia, występujących w tym parku.
Poprawna odpowiedź
1. - B
2. - D
Wymaganie ogólne
3.2 Poszukiwanie, wykorzystanie i tworzenie informacji. Uczeń odczytuje, analizuje, interpretuje i przetwarza informacje tekstowe, graficzne, liczbowe.
4.1 Rozumowanie i argumentacja. Uczeń interpretuje informacje i wyjaśnia zależności przyczynowo-skutkowe między faktami, formułuje wnioski.
Wymaganie szczegółowe
Komentarz
Zadanie opisuje badanie zachowań lęgowych dzięcioła czarnego, przeprowadzone w terenie. Określony jest cel badania oraz podane są jego wyniki. Zadaniem ucznia jest analiza wyników i wnioskowanie na ich podstawie.
Z przedstawionych danych wynika, że najwięcej gniazd dzięcioła znaleziono w bukach o średnicy pnia równej od 61 do 80 cm, najmniej – w bukach o średnicy pnia między 41 a 60 cm. W bukach o średnicy pnia między 20 a 40 cm nie znaleziono ani jednego gniazda.
Wydaje się zatem, że istnieje zależność między średnicą pnia a liczbą znalezionych gniazd. Natomiast w zadaniu jest pytanie o znaczenie średnicy pnia przy wyborze miejsca na dziuplę przez dzięcioła czarnego. Tutaj już nie ma prostej odpowiedzi, bo nie wiadomo, ile drzew w poszczególnych przedziałach wartości średnicy pnia występuje w obserwowanym parku.
Inaczej – nie wiadomo, czy dzięcioł założył tak dużo dziupli w średnich bukach, bo preferuje taki rozmiar pnia, czy też dlatego, że nie znalazł wystarczającej liczby buków o średnicy większej lub mniejszej.
Odpowiedź A w części 1 zadania jest zatem odpowiedzią błędną.
Jeśli uczeń wybierze odpowiedź poprawną czyli B w części 1, to jedynym logicznym uzasadnieniem takiego wyboru jest odpowiedź D w części 2 zadania. Tylko dane o całkowitej liczbie drzew o danej średnicy pozwoliłyby wyliczyć odsetek drzew z dziuplami dla danego przedziału średnicy pnia. Dopiero to pozwoliłoby na ocenę, czy średnica pnia ma znaczenie przy wyborze drzewa do założenia w nim gniazda przez dzięcioła czarnego
Odpowiedź A, mimo, że zgodna z opisem badania, nie uzasadnia w żaden sposób wcześniej udzielonej odpowiedzi „Nie”.
Również brak danych o powierzchni parku nie ma związku z oceną znaczenia średnicy pni przy wyborze miejsca na dziuplę dla dzięcioła czarnego (błędna odpowiedź B).
Fakt, że uwzględniono wszystkie drzewa z dziuplami rosnące na terenie parku (odpowiedź C) również nie jest wystarczający do uzasadnienia poprawnej odpowiedzi z części 1 zadania.
Zadanie diagnozuje umiejętność analizy danych liczbowych i wnioskowania na ich podstawie. Może stanowić zarówno ciekawe ćwiczenie na lekcję, jak i element sprawdzianu, na przykład z działu Ekologia.
Utwór powstał w ramach projektu "Badanie jakości i efektywności oraz instytucjonalizacja zaplecza badawczego” współfinansowanego przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
"Masz uwagi do treści? Uważasz, że zawiera błąd? Napisz na bnd@ibe.edu.pl
