Nici DNA

Poprawna odpowiedź

1 – Fałsz,

2 – Prawda,

3 – Fałsz

Wymaganie ogólne

1.2 Znajomość różnorodności biologicznej i podstawowych procesów biologicznych. Uczeń wyjaśnia zjawiska i procesy biologiczne zachodzące w wybranych organizmach i w środowisku.

Wymaganie szczegółowe

8.2. Genetyka. Uczeń przedstawia strukturę podwójnej helisy DNA i wykazuje jej rolę w przechowywaniu informacji genetycznej i powielaniu (replikacji) DNA.
8.3. Genetyka. Uczeń przedstawia sposób zapisywania i odczytywania informacji genetycznej (kolejność nukleotydów w DNA, kod genetyczny); wyjaśnia różnicę pomiędzy informacją genetyczną a kodem genetycznym.

Komentarz

Zadanie sprawdza znajomość szeregu zagadnień związanych ze strukturą i funkcją DNA. Wszystkie przedstawione stwierdzenia, choć nie są ze sobą ściśle powiązane, pozwalają zbadać, w jakim stopniu uczeń opanował podstawy genetyki.

Zadanie przetestowano na próbie uczniów z klas III gimnazjum. Uzyskane wyniki pozwoliły stwierdzić, że zadanie jest dla uczniów bardzo trudne. Jedynie 11% spośród badanych udzieliło w pełni poprawnej odpowiedzi, oceniając właściwie poprawność wszystkich trzech stwierdzeń. Niestety jest to wynik gorszy nawet, niż gdyby wszyscy badani uczniowie „strzelali”. Przy całkowicie losowym wyborze odpowiedzi prawdopodobieństwo prawidłowego rozwiązania zadania wynosi 12,5%.

Stwierdzenie 1 okazało się dla uczniów najtrudniejsze. Prawidłowej odpowiedzi udzieliło jedynie 37% uczniów. Można przypuszczać, że tak słaby rezultat wynika z mylenia komplementarnych nici z chromosomami homologicznymi. W przypadku tych ostatnich istotnie jest prawdą, że dla każdej pary jeden chromosom pochodzi od ojca, a drugi od matki. Oczywiście w obu przypadkach (komplementarne nici DNA i chromosomy homologiczne) główny element stanowi DNA, co może być przyczyną, dla której uczniowie tak często mylą te zagadnienia.

Stwierdzenie 2 było dla badanych uczniów najłatwiejsze – 67% udzieliło prawidłowej odpowiedzi. Pozostali najwyraźniej mieli poważne braki w wiedzy lub trudności z dostrzeżeniem, że stwierdzenie to nie jest niczym innym, jak tylko opisaniem elementarnej dla genetyki zasady komplementarności nici DNA.

Stwierdzenie 3 oceniło prawidłowo zaledwie 42% badanych. Uczniowie, którzy udzielili odpowiedzi niepoprawnej, najprawdopodobniej nie rozumieją kolejnej z elementarnych zasad genetyki, mówiącej, że podstawową jednostką informacyjną DNA jest kodon, złożony z trzech nukleotydów, które odpowiadają pojedynczemu aminokwasowi w białku.

Należy jeszcze raz podkreślić, że w badanej próbie jedynie 11% uczniów dokonało poprawnego wyboru we wszystkich 3 punktach. Wynik ten jest bardzo słaby, a staje się jeszcze słabszy, jeśli uwzględnić fakt, że część z tych 11% badanych  mogła uzyskać ten wynik, „strzelając” w jednym, dwóch lub nawet trzech punktach. Przeprowadzone badanie świetnie uwidacznia niedostatki wiedzy uczniów w zakresie podstaw genetyki. Ze względu na wysoką trudność zadanie nie nadaje się na typowy sprawdzian, lecz może (a nawet powinno) być przez nauczyciela omówione na lekcji poświęconej podstawom genetyki.

Słowa kluczowe