Winorośle w Polsce

Poprawna odpowiedź

1 – Fałsz

2 – Fałsz

3 – Prawda

Wymaganie ogólne

1 Wykorzystanie różnych źródeł informacji do analizy i prezentowania współczesnych problemów przyrodniczych, gospodarczych, społecznych, kulturowych i politycznych.

Wymaganie szczegółowe

R.6.1 Sfery Ziemi – pedosfera i biosfera. Uczeń charakteryzuje procesy glebotwórcze i omawia cechy głównych rodzajów gleb strefowych i niestrefowych oraz ocenia ich przydatność rolniczą

Komentarz

Zadanie przeznaczone jest dla uczniów szkół ponadgimnazjalnych i sprawdzana jest w nim umiejętność identyfikowania związków przyczynowo-skutkowym na podstawie tekstu źródłowego oraz map. Tematyka zadania może być ciekawa dla uczniów, ponieważ nieczęsto wspomina się o uprawie winorośli i zakładaniu winnic w Polsce. Z tekstu źródłowego uczeń może dowiedzieć się, że ślady dawnych winnic, które istniały na terenie Polski, można odnaleźć w nazwach niektórych miejscowości (np. Winiary – dzielnica Kalisza) oraz jakie są odpowiednie warunki do uprawy winorośli i gdzie można znaleźć takie warunki w Polsce. Cztery załączone do zadania mapy obrazują:

• potencjalne obszary uprawy winorośli w Polsce,
• sumy średnich rocznych opadów atmosferycznych w Polsce wyrażone w milimetrach opadu,
• występowanie pokrywy śnieżnej w Polsce, wyrażone średnią liczbą dni z pokrywą śnieżną w ciągu sezonu,
• długość okresu wegetacyjnego, wyrażonego średnią liczbą dni w roku ze średnią temperaturą powietrza powyżej 5^oC.

Korzystając z załączonych map, uczeń ma zweryfikować wymienione w tabeli stwierdzenia.

W pierwszej części zadania należy określić, czy obszary o największych rocznych sumach opadów atmosferycznych pokrywają się z potencjalnymi obszarami upraw winorośli. W celu zweryfikowania tego stwierdzenia, należy porównać ze sobą dwie pierwsze (górne) mapy:

• po pierwsze, na mapie przedstawiającej potencjalne obszary uprawy winorośli należy odnaleźć te miejsca, w których warto uprawiać winorośle – jest to głównie Polska południowa i zachodnia, wzdłuż dużych rzek – Odry i Wisły wraz z Kotliną Sandomierską, z wyłączeniem pasa gór, zarówno Sudetów jak i Karpat;
• po drugie, należy przeanalizować mapę opadów w Polsce i wskazać miejsca o największych opadach w ciągu roku – jest to południe Polski, w szczególności obszary gór oraz północno-zachodnie wybrzeża Polski.

Po porównaniu wybranych w ten sposób obszarów z obu map można zauważyć, że są to miejsca, które nie pokrywają się, a więc wysokie roczne sumy opadów atmosferycznych nie są niezbędne do uprawy winorośli, czyli pierwsze stwierdzenie można ocenić jako fałszywe.

W dalszej części zadania uczeń ma stwierdzić, czy zaleganie pokrywy śnieżnej ma wpływ na uprawę winorośli. Analizując mapę pokrywy śnieżnej w Polsce, można zauważyć, że w miejscach, gdzie pokrywa śnieżna zalega długo, ponad 120 dni, nie ma dogodnych warunków do uprawy winorośli, za to tam, gdzie pokrywa śnieżna zalega ok. 40-100 dni znajdują się obszary potencjalnej uprawy winorośli. Silne mrozy są szczególnie niebezpieczne podczas bezśnieżnych zim, natomiast winnice pod śniegiem znacznie lepiej zimują i są w mniejszym stopniu uszkadzane. Dlatego też pokrywa śnieżna w zimie jest istotna dla ochronnych winnic przed mrozami. Na obszarach Polski, które są narażone na mroźne zimy można uprawiać winorośle wtedy, kiedy pokrywa śnieżna zalega tam dłużej. Zatem, długość zalegania pokrywy śnieżnej ma wpływ na uprawę winorośli i tym samym stwierdzenie numer dwa jest fałszywe.

W ostatnim stwierdzeniu uczeń ma określić, czy długi okres wegetacyjny sprzyja uprawie winorośli w Polsce. Porównując mapę potencjalnych obszarów uprawy winorośli z mapą dotyczącą długości okresu wegetacyjnego w Polsce, można zauważyć, że obszary o długim okresie wegetacyjnym pokrywają się z potencjalnymi miejscami, w których można uprawiać winorośle. Warto dodać, że dla upraw winorośli za termiczny okres wegetacyjny uważa się okres występowania średnich temperatur powietrza wynoszących ponad 10°C. W praktyce jednak krzew winorośli kończy wegetację po wystąpieniu pierwszego przymrozku –3°C. Przyjmuje się, że towarowa uprawa winorośli wymaga lokalizacji z termicznym okresem wegetacyjnym nie krótszym niż 160 dni.

Omawiane zadanie warto wykorzystać podczas lekcji, przybliżając uczniom zagadnienia dotyczące rolnictwa w Polsce i wpływu warunków klimatycznych na rozwój rolnictwa w wybranych regionach Polski. Przy omawianiu zagadnienia upraw winorośli w Polsce można pokazać również inne mapy, jak mapę usłonecznienia i nasłonecznienia w Polsce oraz mapy średnich temperatur powietrza w Polsce – zarówno w półroczu chłodnym, jak i ciepłym.

Słowa kluczowe