Wiązka zadań
Wrażliwe porosty
Zadanie
Wrażliwość porostów na zanieczyszczenie powietrza tlenkami siarki, szczególnie SO2, można wykorzystać do przybliżonej oceny stężenia tego gazu w powietrzu. Tabela przedstawia uproszczoną skalę porostową.
| Strefa | stężenie SO2 [µg/m3] | Występowanie porostów nadrzewnych |
| 0 i I | 170 i więcej | całkowity brak porostów nadrzewnych |
| II i III |
poniżej 125 |
występują porosty skorupiaste, np. liszajec zwyczajny, i proszkowate, np. misecznica proszkowata |
| IV i V |
poniżej 60 |
pojawiają się porosty listkowate, np. pustułka pęcherzykowata i mąkla tarniowa |
| VI i VII |
poniżej 40 |
pojawiają się porosty krzaczkowate o dużych plechach, np. brodaczka kępkowa i granicznik płucnik |
Na podstawie podanych informacji oceń prawdziwość stwierdzeń.
| Stwierdzenie | Prawda czy fałsz? | |
| 1. | Obecność porostów krzaczkowatych na drzewach oznacza, że skażenie powietrza tlenkami siarki na tym obszarze nie przekracza 40 µg/m3. | `square` Prawda / `square` Fałsz |
| 2. | Jeśli na danym obszarze występują porosty skorupiaste i krzaczkowate, to nie znajdziemy tam porostów listkowatych. | `square` Prawda / `square` Fałsz |
| 3. | Jeśli w parku na drzewach rośnie liszajec zwyczajny i mąkla tarniowa, to stężenie dwutlenku siarki wynosi poniżej 60 µg/m3. | `square` Prawda / `square` Fałsz |
Poprawna odpowiedź
P;
F;
P.
Wymaganie ogólne
3.2 Poszukiwanie, wykorzystanie i tworzenie informacji. Uczeń odczytuje, analizuje, interpretuje i przetwarza informacje tekstowe, graficzne, liczbowe.
Wymaganie szczegółowe
3.7. Systematyka – zasady klasyfikacji, sposoby identyfikacji i przegląd różnorodności organizmów. Uczeń wymienia cechy umożliwiające zaklasyfikowanie organizmu do grzybów oraz identyfikuje nieznany organizm jako przedstawiciela grzybów na podstawie obecności tych cech; wskazuje miejsca występowania grzybów (w tym grzybów porostowych).
Komentarz
Celem zadania jest sprawdzenie, czy uczeń potrafi, posługując się przedstawioną w treści skalą porostową, prawidłowo ocenić poprawność opisanych w stwierdzeniach sytuacji. Kluczowe dla prawidłowego rozwiązania zadania jest zrozumienie, że wraz ze wzrostem stężenia SO2 w atmosferze ubożeje flora porostowa, nie zaś poszczególne gatunki są zastępowane przez inne.
Zadanie przetestowano na losowo wybranej grupie 195 uczniów klas trzecich gimnazjum i okazało się ono trudne. Zaledwie jedna trzecia (35%) badanych prawidłowo oceniła wszystkie trzy stwierdzenia. Najmniej problemów sprawiło uczniom stwierdzenie 1., które prawidłowo oceniło 89% uczniów. Udzielenie prawidłowej odpowiedzi w tym punkcie wymaga najmniej umiejętności interpretacyjnych, ponieważ stwierdzenie jest w zasadzie przepisaniem w innych słowach ostatniego wiersza skali porostowej. Nieprawidłowa ocena stwierdzenia 1. z dużym prawdopodobieństwem świadczy o tym, że uczeń zgadywał, nie próbując zrozumieć lub w ogóle nie czytając skali porostowej.
Stwierdzenie 2. ocenione zostało prawidłowo przez 69% uczniów. Poprawna ocena tego stwierdzenia świadczy o dobrym rozumieniu istoty skali porostowej, a w szczególności faktu, że wraz ze spadkiem poziomu zanieczyszczenia powietrza nie następuje wymiana gatunków porostów, lecz wzbogacenie flory porostowej.
Stwierdzenie 3. prawidłowo oceniła zaledwie połowa (47%) badanych. Prawidłowe rozwiązanie wymagało od ucznia połączenia umiejętności kluczowych dla oceny stwierdzeń 1. i 2., czyli zarówno prawidłowego odczytania danych z tabeli, jak i rozumienia istoty skali porostowej. Zdecydowanie najtrudniejszym elementem tego stwierdzenia jest podanie dwóch gatunków, które należy niezależnie odszukać w skali porostowej. Uczeń musi mieć świadomość, że ocena zanieczyszczenia SO2 musi być oparta na tym z nich, który ma niższą tolerancję. Z dużym prawdopodobieństwem można stwierdzić, że część uczniów nie dostrzegła tego faktu i dokonała oceny, bazując wyłącznie na jednym gatunku i przyjmując w domyśle, że drugi należy do tej samej grupy. Jeśli uczeń dokonał oceny wyłącznie na podstawie liszajca zwyczajnego (pierwszego z podanych gatunków), najprawdopodobniej udzielił błędnej odpowiedzi. Bardzo możliwe, że gdyby na pierwszej pozycji podana była mąkla tarniowa, byłoby więcej odpowiedzi poprawnych.
Podsumowując, zadanie wymaga od uczniów nie tylko rozumienia istoty skali porostowej i prawidłowego interpretowania danych w oparciu o nią, lecz również dużej uważności przy rozwiązywaniu.
Zadanie, głównie ze względu na pewną podchwytliwość zawartą w stwierdzeniu 3., ma ograniczone zastosowanie na sprawdzianach. Z drugiej strony jednak stanowi dobry materiał dydaktyczny na lekcję (lub pracę domową) o porostach lub na lekcję poświęconą analizie i interpretacji informacji.
Utwór jest chroniony prawem autorskim. Zasady i warunki korzystania z niego określa Regulamin Serwisu Bazy Dobrych Praktyk.
"Masz uwagi do treści? Uważasz, że zawiera błąd? Napisz na bnd@ibe.edu.pl
