Klonowanie koziorożców

Poprawna odpowiedź

1 – B, 

2 – C.

Wymaganie ogólne

Wymaganie szczegółowe

Komentarz

Zadanie pozwala na sprawdzenie, czy uczeń właściwie rozumie rolę materiału genetycznego w procesie klonowanie ssaków. Dojście do prawidłowej odpowiedzi wymaga jedynie minimum wiedzy z genetyki ssaków: uczeń musi mieć świadomość, że samice mają dwa chromosomy X, a samce – chromosom X i Y. Reszta informacji jest podana w treści zadania, a uczeń musi ją jedynie poprawnie zinterpretować i na tej podstawie odrzucić dystraktory.

Choć można rozwiązanie zadania rozpocząć od części 1, to jednak analizę wygodniej będzie przeprowadzić, począwszy od części 2. W pierwszej kolejności wyeliminujemy dystraktory w oczywisty sposób nieprawdziwe: A i D. Dystraktor D zwraca uwagę na problem ekonomiczny odtworzenia podgatunku, który, jakkolwiek istotny, nie jest problemem nie do pokonania. Wszak nie ma potrzeby klonowania wielu osobników – wystarczy kilka, by potem zwiększyć liczebność metodami naturalnymi. Dystraktor A z kolei nie jest prawdziwy, ponieważ nie ma żadnych przesłanek za tym, że osobniki sklonowane nie mogłyby sobie radzić w środowisku naturalnym. Niewykluczone, że część uczniów wybierających tę odpowiedź mogła zasugerować się opisaną we wstępie śmiercią koźlątka. Należy jednak pamiętać, że na podstawie pojedynczego wydarzenia nie można wyciągać takich wniosków, szczególnie że nie podano informacji, co było przyczyną śmierci. Ponadto, zawsze można przyjąć, że podgatunek, mimo iż nieprzystosowany do życia w naturze, mógłby być hodowany w niewoli.

Dystraktor B podaje informację prawdziwą, która wydaje się być odpowiedzią rozsądną w połączeniu z odpowiedzią „Tak” w części 1. Należy jednak zauważyć, że osobnik, którego DNA miałoby posłużyć do odtworzenia populacji, był samicą i nie posiadał chromosomów Y. Z jego materiału genetycznego nie da się zatem uzyskać samców. Zauważenie tego faktu wymagałoby dużej spostrzegawczości, gdyby nie odpowiedzi C i E, które podsuwają ideę, że płeć może być tu kwestią kluczową.

Dystraktor E stwierdza, że z materiału genetycznego pojedynczego osobnika można wyprowadzić zarówno samce, jak i samice. Może to być prawdą, ale tylko przy założeniu, że materiał genetyczny pochodzi z samca, z którego można teoretycznie wyizolować zarówno chromosomy X, jak i Y, podczas gdy z uzyskanie chromosomu Y z samicy jest niewykonalne. Ponieważ w treści zadania jest mowa o samicy, odpowiedź tę należy odrzucić. Uczeń, który właśnie tę odpowiedź zaznaczy, albo nie do końca rozumie, na czym polega chromosomowa różnica między samcem a samicą, albo zwyczajnie „strzela” – bez zagłębiania się w to zagadnienie.

Metodą eliminacji dotarliśmy do odpowiedzi C, która wręcz „na tacy” podaje rozwiązanie problemu. Uczeń, który wie, że samiec ma chromosomy X i Y, po odnalezieniu we wstępie informacji, że ostatni przedstawiciel podgatunku był samicą, nie powinien mieć najmniejszych wątpliwości, że to jest poprawna odpowiedź. Oznacza to również, że w części 1 powinien wybrać odpowiedź B. Inny wybór w części 1 świadczy o bezrefleksyjnym „strzelaniu”.

Zadanie jest dość długie, przez co samą swą formą może na sprawdzianie zniechęcić ucznia, który przejdzie do zadań krótszych. Z tego powodu nie jest to zalecany sposób wykorzystania zadania. Z drugiej jednak strony jest to bardzo dobry materiał na dającą do myślenia pracę domową lub pomoc na lekcji o klonowaniu ssaków.

Słowa kluczowe