Biotechnologia – fakty i mity

Poprawna odpowiedź

1. Prawda., 2. Fałsz., 3. Fałsz., 4. Fałsz.

Wymaganie ogólne

1 Poszukiwanie, wykorzystanie i tworzenie informacji. Uczeń odbiera, analizuje i ocenia informacje pochodzące z różnych źródeł, ze szczególnym uwzględnieniem prasy, mediów i Internetu.

Wymaganie szczegółowe

1.1 Biotechnologia i inżynieria genetyczna. Uczeń przedstawia znaczenie biotechnologii tradycyjnej w życiu człowieka oraz podaje przykłady produktów uzyskiwanych jej metodami (np. wino, piwo, sery)
1.2 Biotechnologia i inżynieria genetyczna. Uczeń wyjaśnia, czym zajmuje się inżynieria genetyczna, oraz podaje przykłady jej zastosowania wyjaśnia, co to jest „organizm genetycznie zmodyfikowany (GMO)” i „produkt GMO”

Komentarz

Zagadnienia związane z biotechnologią wywołują zrozumiałe zainteresowanie społeczeństwa, a często nawet budzą silne emocje. Zdarza się przy tym, niestety, że pojawiające się w mediach informacje czy cytowane opinie mają charakter sensacyjny i nie zawsze znajdują poparcie w faktach. Dlatego ważne jest, aby absolwent szkoły ponadgimnazjalnej rozumiał podstawowe pojęcia związane biotechnologią. W sprawdzeniu tej wiedzy może pomóc prezentowane zadanie, w którym od ucznia oczekuje się oceny prawdziwości czterech informacji.

Pierwsza z nich jest po prostu fragmentem definicji pojęcia „biotechnologia”. Uczeń rozumiejący ten termin nie powinien mieć zatem problemu z ocenieniem tego stwierdzenia jako prawdziwego. W punkcie drugim sprawdzana jest natomiast umiejętność praktycznego odniesienia tej definicji do rzeczywistości. Skoro biotechnologią nazywamy wykorzystywanie przez człowieka procesów naturalnie zachodzących w organizmach żywych, to niewątpliwie jej przykładem jest stosowanie drożdży do wytwarzania napojów alkoholowych czy prowadzonej przez bakterie fermentacji mlekowej do robienia kiszonek. Obie te technologie znane są ludzkości od tysięcy lat, zatem stwierdzenie drugie należy uznać za fałszywe. Problem z udzieleniem prawidłowej odpowiedzi mogą mieć uczniowie, którzy mylą biotechnologię z inżynierią genetyczną, rzeczywiście stosowaną od zaledwie kilkudziesięciu lat.

W stwierdzeniu trzecim podano szeroko cytowany przykład kompletnie błędnego wyobrażenia o potencjalnej szkodliwości roślin modyfikowanych genetycznie. Absolwent szkoły ponadgimnazjalnej powinien wiedzieć, że DNA zjadanych przez nas organizmów ulega po prostu strawieniu w przewodzie pokarmowym i w żaden sposób nie może zostać włączone do naszego własnego genomu.

Stwierdzenie czwarte z kolei w nieuzasadniony sposób bagatelizuje znaczenie biotechnologii. Prawdą jest, że nawet bez ingerencji człowieka w organizmach nieustannie zachodzą zmiany genetyczne, co jest spowodowane mutacjami i działaniem doboru naturalnego. Nabyte w ten sposób cechy zwiększają jednak przystosowanie organizmu do środowiska, podczas gdy zmiany genetyczne dokonywane przez człowieka mają na celu dostosowywanie cech organizmów do naszych potrzeb. Kierunek zmian jest zatem w obu przypadkach różny i stwierdzenie czwarte należy uznać za fałszywe.

Ze względu na prostą i zwięzłą formę, zadanie nadaje się zarówno do wykorzystania podczas lekcji lub pracy domowej, jak i na sprawdzianie obejmującym zagadnienia związane z biotechnologią i inżynierią genetyczną.

Słowa kluczowe