Podstawy programowe - Historia
Wymagania ogólne
Wymagania szczegółowe
Wymagania ogólne
1.1 Chronologia historyczna. Uczeń sytuuje wydarzenia, zjawiska i procesy historyczne w czasie oraz porządkuje je i ustala związki poprzedzania, równoczesności i następstwa.
1.2 Chronologia historyczna. Uczeń dostrzega zmiany w życiu społecznym oraz ciągłość w rozwoju kulturowym i cywilizacyjnym.
2.1 Analiza i interpretacja historyczna. Uczeń wyszukuje oraz porównuje informacje pozyskane z różnych źródeł i formułuje wnioski.
2.2 Analiza i interpretacja historyczna. Uczeń dostrzega w narracji historycznej warstwę informacyjną, wyjaśniającą i oceniającą.
2.3 Analiza i interpretacja historyczna. Uczeń wyjaśnia związki przyczynowo-skutkowe analizowanych wydarzeń, zjawisk i procesów historycznych.
2.4 Analiza i interpretacja historyczna. Uczeń wyjaśnia znaczenie poznawania przeszłości dla rozumienia świata współczesnego.
3.1 Tworzenie narracji historycznej. Uczeń tworzy narrację historyczną, integrując informacje pozyskane z różnych źródeł.
3.2 Tworzenie narracji historycznej. Uczeń tworzy krótkie wypowiedzi: plan, notatkę, rozprawkę, prezentację.
3.3 Tworzenie narracji historycznej. Uczeń przedstawia argumenty uzasadniające własne stanowisko.
Wymagania szczegółowe
1.1 Najdawniejsze dzieje człowieka. Uczeń porównuje koczowniczy tryb życia z osiadłym i opisuje skutki przyjęcia przez człowieka trybu osiadłego.
1.2 Najdawniejsze dzieje człowieka. Uczeń wyjaśnia zależności pomiędzy środowiskiem geograficznym a warunkami życia człowieka.
2.1 Cywilizacje Bliskiego Wschodu. Uczeń lokalizuje w czasie i przestrzeni cywilizacje starożytnej Mezopotamii i Egiptu.
2.2 Cywilizacje Bliskiego Wschodu. Uczeń charakteryzuje strukturę społeczeństwa i system wierzeń w Egipcie.
2.3 Cywilizacje Bliskiego Wschodu. Uczeń wyjaśnia znaczenie pisma i prawa w procesie powstawania państw.
2.4 Cywilizacje Bliskiego Wschodu. Uczeń rozpoznaje typy pisma wykształcone na terenie Mezopotamii i Egiptu.
3.1 Starożytny Izrael. Uczeń charakteryzuje podstawowe symbole i główne zasady judaizmu.
3.2 Starożytny Izrael. Uczeń wyjaśnia różnicę pomiędzy politeizmem a monoteizmem, odwołując się do przykładów.
4.1 Cywilizacja grecka. Uczeń wyjaśnia wpływ środowiska geograficznego na gospodarkę i rozwój polityczny starożytnej Grecji.
4.2 Cywilizacja grecka. Uczeń umiejscawia w czasie i porównuje system sprawowania władzy oraz organizację społeczeństwa w Sparcie i Atenach peryklejskich.
4.3 Cywilizacja grecka. Uczeń charakteryzuje czynniki integrujące starożytnych Greków – język, system wierzeń, teatr oraz igrzyska olimpijskie.
5.1 Cywilizacja rzymska. Uczeń umiejscawia w czasie i charakteryzuje system sprawowania władzy oraz organizację społeczeństwa w Rzymie republikańskim i cesarstwie.
5.2 Cywilizacja rzymska. Uczeń wyjaśnia przyczyny i wskazuje skutki ekspansji Rzymu, opisując postawy Rzymian wobec niewolników i ludów podbitych.
5.3 Cywilizacja rzymska. Uczeń podaje przykłady wpływu kultury greckiej na kulturę rzymską.
5.4 Cywilizacja rzymska. Uczeń rozróżnia wewnętrzne i zewnętrzne przyczyny upadku starożytnego państwa rzymskiego.
6.1 Dziedzictwo antyku. Uczeń charakteryzuje najważniejsze osiągnięcia kultury materialnej i duchowej antycznego świata w różnych dziedzinach: filozofii, nauce, architekturze, sztuce, literaturze.
6.2 Dziedzictwo antyku. Uczeń podaje przykłady osiągnięć cywilizacyjnych antyku, które mają wpływ na cywilizację współczesną.
7.1 Chrześcijaństwo. Uczeń umiejscawia w czasie i przestrzeni narodziny i rozprzestrzenianie się chrześcijaństwa.
7.2 Chrześcijaństwo. Uczeń wskazuje przyczyny i przykłady prześladowania chrześcijan w państwie rzymskim.
8.1 Arabowie i świat islamski. Uczeń umiejscawia w czasie i przestrzeni kierunki i zasięg podbojów arabskich.
8.2 Arabowie i świat islamski. Uczeń opisuje podstawowe zasady i symbole islamu.
8.3 Arabowie i świat islamski. Uczeń wyjaśnia rolę Arabów w przekazywaniu dorobku kulturowego pomiędzy Wschodem a Zachodem.
9.1 Początki cywilizacji zachodniego chrześcijaństwa. Uczeń umiejscawia w czasie i przestrzeni monarchię Karola Wielkiego, Państwo Kościelne oraz Cesarstwo w Europie Zachodniej.
9.2 Początki cywilizacji zachodniego chrześcijaństwa. Uczeń charakteryzuje działalność Karola Wielkiego i wyjaśnia, na czym polegał renesans karoliński.
9.3 Początki cywilizacji zachodniego chrześcijaństwa. Uczeń charakteryzuje główne idee uniwersalnego cesarstwa Ottona III.
9.4 Początki cywilizacji zachodniego chrześcijaństwa. Uczeń opisuje relacje pomiędzy władzą cesarską a papieską w X–XI w.
10.1 Bizancjum i Kościół wschodni. Uczeń lokalizuje w czasie i przestrzeni cesarstwo bizantyjskie.
10.2 Bizancjum i Kościół wschodni. Uczeń charakteryzuje rolę Bizancjum jako kontynuatora cesarstwa rzymskiego i rozpoznaje osiągnięcia kultury bizantyjskiej (prawo, architektura, sztuka).
10.3 Bizancjum i Kościół wschodni. Uczeń wyjaśnia przyczyny i skutki rozłamu w Kościele w XI w.
11.1 Społeczeństwo średniowiecznej Europy. Uczeń rozpoznaje typowe instytucje systemu lennego.
11.2 Społeczeństwo średniowiecznej Europy. Uczeń wyjaśnia pojęcie stanu i charakteryzuje podziały społeczne w średniowieczu.
11.3 Społeczeństwo średniowiecznej Europy. Uczeń charakteryzuje funkcje gospodarcze, polityczne i kulturowe miast w średniowieczu.
12.1 Kultura materialna i duchowa łacińskiej Europy. Uczeń wyjaśnia kulturotwórczą rolę Kościoła w dziedzinie nauki, architektury, sztuki i życia codziennego średniowiecznego społeczeństwa.
12.2 Kultura materialna i duchowa łacińskiej Europy. Uczeń porównuje główne elementy kultury rycerskiej i kultury miejskiej.
12.3 Kultura materialna i duchowa łacińskiej Europy. Uczeń rozpoznaje zabytki kultury średniowiecza, wskazując różnice pomiędzy stylem romańskim a stylem gotyckim, z uwzględnieniem przykładów z własnego regionu.
13.1 Polska pierwszych Piastów. Uczeń sytuuje w czasie i przestrzeni państwo pierwszych Piastów.
13.2 Polska pierwszych Piastów. Uczeń wskazuje, na przykładzie państwa pierwszych Piastów, charakterystyczne cechy monarchii patrymonialnej.
13.3 Polska pierwszych Piastów. Uczeń wyjaśnia okoliczności przyjęcia chrztu przez Piastów oraz następstwa kulturowe, społeczne i polityczne chrystianizacji Polski.
13.4 Polska pierwszych Piastów. Uczeń ocenia dokonania pierwszych Piastów w dziedzinie polityki, gospodarki i kultury.
14.1 Polska dzielnicowa i zjednoczona. Uczeń sytuuje w czasie i przestrzeni Polskę okresu rozbicia dzielnicowego.
14.2 Polska dzielnicowa i zjednoczona. Uczeń opisuje postanowienia statutu Bolesława Krzywoustego.
14.3 Polska dzielnicowa i zjednoczona. Uczeń porządkuje i sytuuje w czasie najważniejsze wydarzenia związane z relacjami polsko-krzyżackimi w epoce Piastów.
14.4 Polska dzielnicowa i zjednoczona. Uczeń opisuje zmiany społeczno-gospodarcze w epoce rozbicia dzielnicowego i dostrzega związki pomiędzy rozwojem ruchu osadniczego a ożywieniem gospodarczym.
14.5 Polska dzielnicowa i zjednoczona. Uczeń ocenia dokonania Kazimierza Wielkiego w dziedzinie polityki wewnętrznej (system obronny, urbanizacja kraju, prawo, nauka) oraz w polityce zagranicznej.
14.6 Polska dzielnicowa i zjednoczona. Uczeń charakteryzuje zmiany struktury społeczno-wyznaniowe Królestwa Polskiego po przyłączeniu ziem ruskich.
15.1 Polska w dobie unii z Litwą. Uczeń wyjaśnia przyczyny i ocenia następstwa unii Polski z Litwą.
15.2 Polska w dobie unii z Litwą. Uczeń porządkuje i sytuuje w czasie najważniejsze wydarzenia związane z relacjami polsko-krzyżackimi w epoce Jagiellonów.
15.3 Polska w dobie unii z Litwą. Uczeń charakteryzuje rozwój uprawnień stanu szlacheckiego.
16.1 Wielkie odkrycia geograficzne. Uczeń sytuuje w czasie i przestrzeni wyprawy Krzysztofa Kolumba, Vasco da Gamy, Ferdynanda Magellana oraz sytuuje w przestrzeni posiadłości kolonialne Portugalii i Hiszpanii.
16.2 Wielkie odkrycia geograficzne. Uczeń ocenia wpływ odkryć geograficznych na życie społeczno-gospodarcze i kulturowe Europy oraz dla Nowego Świata.
17.1 Humanizm i renesans. Uczeń wyjaśnia źródła rozwoju kultury renesansu oraz opisuje jej charakterystyczne cechy.
17.2 Humanizm i renesans. Uczeń charakteryzuje największe osiągnięcia: Leonarda da Vinci, Michała Anioła, Rafaela Santi, Erazma z Rotterdamu, Mikołaja Kopernika i Galileusza.
17.3 Humanizm i renesans. Uczeń ocenia rolę druku dla upowszechniania idei renesansu oraz rozwoju cywilizacji europejskiej.
18.1 Rozłam w Kościele zachodnim. Uczeń wymienia czynniki, które doprowadziły do rozłamu w Kościele zachodnim.
18.2 Rozłam w Kościele zachodnim. Uczeń opisuje cele i charakteryzuje działalność Marcina Lutra i Jana Kalwina oraz przedstawia okoliczności powstania kościoła anglikańskiego.
18.3 Rozłam w Kościele zachodnim. Uczeń wyjaśnia cele zwołania soboru trydenckiego i wskazuje postanowienia służące wzmocnieniu katolicyzmu.
19.1 Polska i Litwa w czasach ostatnich Jagiellonów. Uczeń ocenia politykę zagraniczną ostatnich Jagiellonów.
19.2 Polska i Litwa w czasach ostatnich Jagiellonów. Uczeń przedstawia okoliczności zawarcia unii realnej pomiędzy Polską a Litwą i jej główne postanowienia oraz wskazuje na mapie terytorium Rzeczypospolitej Obojga Narodów.
19.3 Polska i Litwa w czasach ostatnich Jagiellonów. Uczeń charakteryzuje stosunki wyznaniowe w państwie polsko-litewskim i wyjaśnia ich specyfikę na tle europejskim.
19.4 Polska i Litwa w czasach ostatnich Jagiellonów. Uczeń przedstawia największe osiągnięcia piśmiennictwa polskiego epoki renesansu, uwzględniając twórczość Mikołaja Reja, Jana Kochanowskiego, Andrzeja Frycza Modrzewskiego.
19.5 Polska i Litwa w czasach ostatnich Jagiellonów. Uczeń rozpoznaje reprezentatywne obiekty sztuki renesansowej na ziemiach polskich ze szczególnym uwzględnieniem własnego regionu.
20.1 Społeczeństwo i ustrój Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Uczeń wymienia instytucje ustrojowe demokracji szlacheckiej i charakteryzuje ich kompetencje.
20.2 Społeczeństwo i ustrój Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Uczeń wyjaśnia okoliczności uchwalenia oraz główne założenia konfederacji warszawskiej i artykułów henrykowskich.
20.3 Społeczeństwo i ustrój Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Uczeń przedstawia zasady wolnej elekcji.
20.4 Społeczeństwo i ustrój Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Uczeń ocenia charakter zmian systemu polityczno-ustrojowego Rzeczypospolitej w XVII w.
20.5 Społeczeństwo i ustrój Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Uczeń rozpoznaje charakterystyczne cechy kultury baroku, odwołując się do przykładów architektury i sztuki we własnym regionie.
21.1 Rzeczpospolita Obojga Narodów i jej sąsiedzi w XVII w. Uczeń wyjaśnia główne przyczyny wojen Rzeczypospolitej ze Szwecją, Turcją i Rosją.
21.2 Rzeczpospolita Obojga Narodów i jej sąsiedzi w XVII w. Uczeń wyjaśnia przyczyny, cele i następstwa powstania Bohdana Chmielnickiego na Ukrainie.
21.3 Rzeczpospolita Obojga Narodów i jej sąsiedzi w XVII w. Uczeń ocenia społeczno-gospodarcze i polityczne następstwa wojen w XVII w.
21.4 Rzeczpospolita Obojga Narodów i jej sąsiedzi w XVII w. Uczeń wyjaśnia przyczyny i wskazuje przejawy kryzysu politycznego i społeczno-gospodarczego Rzeczypospolitej w II połowie XVII w.
22.1 Formy państwa nowożytnego. Uczeń charakteryzuje, na przykładzie Francji Ludwika XIV, ustrój monarchii absolutnej.
22.2 Formy państwa nowożytnego. Uczeń wymienia, odwołując się do przykładu Anglii, główne cechy monarchii parlamentarnej.
22.3 Formy państwa nowożytnego. Uczeń porównuje monarchię parlamentarną z monarchią absolutną, uwzględniając zakres władzy monarszej, prawa i obowiązki poddanych, rolę instytucji stanowych (parlamentu).
22.4 Formy państwa nowożytnego. Uczeń wyjaśnia, na czym polegała specyfika ustroju Rzeczypospolitej Obojga Narodów na tle Europy.
23.1 Europa w XVIII w. Uczeń wymienia idee oświecenia i rozpoznaje je w nauce, literaturze, architekturze i sztuce.
23.2 Europa w XVIII w. Uczeń charakteryzuje zasadę trójpodziału władzy Monteskiusza i zasadę umowy społecznej Rousseau.
23.3 Europa w XVIII w. Uczeń porównuje reformy oświeceniowe wprowadzone w Prusach, Rosji i Austrii.
24.1 Rzeczpospolita Obojga Narodów w XVIII w. Uczeń przedstawia przyczyny i przejawy kryzysu państwa polskiego w czasach saskich.
24.2 Rzeczpospolita Obojga Narodów w XVIII w. Uczeń wyjaśnia zmiany położenia międzynarodowego Rzeczypospolitej w XVIII w.
24.3 Rzeczpospolita Obojga Narodów w XVIII w. Uczeń charakteryzuje projekty reform ustrojowych Stanisława Konarskiego i Stanisława Leszczyńskiego oraz dostrzega przejawy ożywienia w gospodarce i kulturze czasów saskich.
25.1 Bunt poddanych – wojna o niepodległość Stanów Zjednoczonych. Uczeń przedstawia przyczyny i następstwa wojny o niepodległość.
25.2 Bunt poddanych – wojna o niepodległość Stanów Zjednoczonych. Uczeń ocenia wkład Polaków w walkę o niepodległość Stanów Zjednoczonych.
25.3 Bunt poddanych – wojna o niepodległość Stanów Zjednoczonych. Uczeń wymienia główne instytucje ustrojowe Stanów Zjednoczonych i wyjaśnia, w jaki sposób konstytucja amerykańska realizowała w praktyce zasadę trójpodziału władzy.
26.1 Rzeczpospolita w dobie stanisławowskiej. Uczeń przedstawia okoliczności powstania, zadania i osiągnięcia Komisji Edukacji Narodowej.
26.2 Rzeczpospolita w dobie stanisławowskiej. Uczeń sytuuje w czasie obrady Sejmu Wielkiego oraz uchwalenie Konstytucji 3 maja.
26.3 Rzeczpospolita w dobie stanisławowskiej. Uczeń wyjaśnia okoliczności zawiązania konfederacji targowickiej i ocenia jej następstwa.
26.4 Rzeczpospolita w dobie stanisławowskiej. Uczeń rozpoznaje charakterystyczne cechy polskiego oświecenia i charakteryzuje przykłady sztuki okresu klasycyzmu z uwzględnieniem własnego regionu.
27.1 Walka o utrzymanie niepodległości w ostatnich latach XVIII w. Uczeń sytuuje w czasie I, II i III rozbiór Rzeczypospolitej i wskazuje na mapie zmiany terytorialne po każdym rozbiorze.
27.2 Walka o utrzymanie niepodległości w ostatnich latach XVIII w. Uczeń przedstawia cele i następstwa powstania kościuszkowskiego.
27.3 Walka o utrzymanie niepodległości w ostatnich latach XVIII w. Uczeń rozróżnia wewnętrzne i zewnętrzne przyczyny upadku Rzeczypospolitej.
28.1 Rewolucja francuska. Uczeń wyjaśnia główne przyczyny rewolucji i ocenia jej skutki.
28.2 Rewolucja francuska. Uczeń wskazuje charakterystyczne cechy dyktatury jakobińskiej.
28.3 Rewolucja francuska. Uczeń opisuje główne zasady ideowe rewolucji francuskiej zawarte w Deklaracji Praw Człowieka i Obywatela.
29.1 Epoka napoleońska. Uczeń opisuje zmiany w Europie w okresie napoleońskim w zakresie stosunków społeczno-gospodarczych i politycznych.
29.2 Epoka napoleońska. Uczeń wyjaśnia okoliczności utworzenia Legionów Polskich i Księstwa Warszawskiego oraz opisuje cechy ustrojowe i terytorium Księstwa Warszawskiego.
29.3 Epoka napoleońska. Uczeń ocenia politykę Napoleona wobec sprawy polskiej oraz postawę Polaków wobec Napoleona.
30.1 Europa po kongresie wiedeńskim. Uczeń przedstawia zasady i postanowienia kongresu wiedeńskiego, uwzględniając jego decyzje w sprawie polskiej.
30.2 Europa po kongresie wiedeńskim. Uczeń wyjaśnia główne założenia idei liberalizmu, socjalizmu oraz idei narodowych w Europie w I połowie XIX w.
31.1 Rozwój cywilizacji przemysłowej. Uczeń wymienia charakterystyczne cechy rewolucji przemysłowej.
31.2 Rozwój cywilizacji przemysłowej. Uczeń podaje przykłady pozytywnych i negatywnych skutków procesu uprzemysłowienia, w tym dla środowiska naturalnego.
31.3 Rozwój cywilizacji przemysłowej. Uczeń identyfikuje najważniejsze wynalazki i odkrycia XIX w. oraz wyjaśnia następstwa ekonomiczne i społeczne ich zastosowania.
31.4 Rozwój cywilizacji przemysłowej. Uczeń opisuje zmiany w poziomie życia różnych grup społecznych w XIX w. na podstawie źródeł pisanych, ikonograficznych i statystycznych.
32.1 Europa i świat w XIX w. Uczeń opisuje przyczyny i skutki wojny secesyjnej w Stanach Zjednoczonych.
32.2 Europa i świat w XIX w. Uczeń dostrzega podobieństwa i różnice w procesie jednoczenia Włoch i Niemiec.
32.3 Europa i świat w XIX w. Uczeń wyjaśnia przyczyny i sytuuje w przestrzeni kierunki oraz zasięg ekspansji kolonialnej państw europejskich w XIX w.
32.4 Europa i świat w XIX w. Uczeń ocenia pozytywne i negatywne skutki polityki kolonialnej z perspektywy europejskiej oraz kolonizowanych społeczności i państw.
33.1 Ziemie polskie po kongresie wiedeńskim. Uczeń wskazuje na mapie nowy układ granic państw zaborczych na ziemiach polskich po kongresie wiedeńskim.
33.2 Ziemie polskie po kongresie wiedeńskim. Uczeń charakteryzuje ustrój Królestwa Polskiego.
33.3 Ziemie polskie po kongresie wiedeńskim. Uczeń ocenia osiągnięcia Królestwa Polskiego w gospodarce, kulturze i szkolnictwie.
34.1 Społeczeństwo dawnej Rzeczypospolitej w okresie powstań narodowych. Uczeń sytuuje w czasie i przestrzeni powstanie listopadowe i powstanie styczniowe.
34.2 Społeczeństwo dawnej Rzeczypospolitej w okresie powstań narodowych. Uczeń przedstawia przyczyny oraz porównuje przebieg i charakter powstań narodowych.
34.3 Społeczeństwo dawnej Rzeczypospolitej w okresie powstań narodowych. Uczeń rozróżnia bezpośrednie i długofalowe następstwa powstańczych ruchów narodowych.
34.4 Społeczeństwo dawnej Rzeczypospolitej w okresie powstań narodowych. Uczeń charakteryzuje główne nurty i postaci Wielkiej Emigracji.
35.1 Życie pod zaborami. Uczeń wyjaśnia cele i opisuje metody działań zaborców wobec mieszkańców ziem dawnej Rzeczypospolitej.
35.2 Życie pod zaborami. Uczeń charakteryzuje i ocenia zróżnicowane postawy społeczeństwa wobec zaborców.
35.3 Życie pod zaborami. Uczeń porównuje warunki życia społeczeństwa w trzech zaborach w II połowie XIX w., uwzględniając możliwości prowadzenia działalności społecznej i rozwoju narodowego.
35.4 Życie pod zaborami. Uczeń przedstawia główne nurty życia politycznego pod zaborami w końcu XIX w.
36.1 Europa i świat na przełomie XIX i XX w. Uczeń przedstawia skutki przewrotu technicznego i postępu cywilizacyjnego, w tym dla środowiska naturalnego.
36.2 Europa i świat na przełomie XIX i XX w. Uczeń charakteryzuje przyczyny i następstwa procesu demokratyzacji życia politycznego.
36.3 Europa i świat na przełomie XIX i XX w. Uczeń przedstawia nowe zjawiska kulturowe, w tym narodziny kultury masowej i przemiany obyczajowe.
37.1 I wojna światowa i jej skutki. Uczeń wymienia główne przyczyny narastania konfliktów pomiędzy mocarstwami europejskimi na przełomie XIX i XX w. oraz umiejscawia je na politycznej mapie świata i Europy.
37.2 I wojna światowa i jej skutki. Uczeń charakteryzuje specyfikę działań wojennych, ze szczególnym uwzględnieniem nowych środków technicznych.
38.1 Rewolucje rosyjskie. Uczeń wyjaśnia polityczne i społeczno-gospodarcze przyczyny wybuchu rewolucji w Rosji w 1917 r.
38.2 Rewolucje rosyjskie. Uczeń wyjaśnia okoliczności przejęcia przez bolszewików władzy w Rosji.
38.3 Rewolucje rosyjskie. Uczeń opisuje bezpośrednie następstwa rewolucji lutowej i październikowej dla Rosji oraz Europy.
39.1 Sprawa polska w I wojnie światowej. Uczeń charakteryzuje stosunek państw zaborczych do sprawy polskiej oraz opisuje poglądy zwolenników różnych orientacji politycznych.
39.2 Sprawa polska w I wojnie światowej. Uczeń ocenia wysiłek zbrojny Polaków.
39.3 Sprawa polska w I wojnie światowej. Uczeń wyjaśnia międzynarodowe uwarunkowania sprawy polskiej.
Wymagania ogólne
Wymagania szczegółowe
