Pies Pawłowskiego

Poprawna odpowiedź

1 – TAK,  2 – TAK,  3 – NIE,  4 – NIE.

Wymaganie ogólne

2.1 Znajomość metodyki badań biologicznych. Uczeń planuje, przeprowadza i dokumentuje obserwacje i proste doświadczenia biologiczne.
2.2 Znajomość metodyki badań biologicznych. Uczeń określa warunki doświadczenia, rozróżnia próbę kontrolną i badawczą, formułuje wnioski.
4.1 Rozumowanie i argumentacja. Uczeń interpretuje informacje i wyjaśnia zależności przyczynowo-skutkowe między faktami, formułuje wnioski.

Wymaganie szczegółowe

Komentarz

Zadanie diagnozuje umiejętność złożoną, jaką jest planowanie doświadczenia. Dodatkową zaletą zadania jest to, że sprawdza tę umiejętność w sytuacji życiowej, codziennej, dotyczącej konfliktu sąsiedzkiego. Dzięki podstawowej znajomości metody naukowej konflikt sąsiedzki można rozwiązać sprawiedliwie i bezstronnie.

Celem doświadczenia, które uczeń ma zaplanować  jest przetestowanie hipotezy mówiącej, że między muzyką puszczaną przez p. Gawlińską a wyciem psa p. Pawłowskiego istnieje związek przyczynowo-skutkowy. Najmniej problemów sprawiło uczniom ocenienie doświadczenia 1. (91,0% poprawnych odpowiedzi). Absolwenci gimnazjów rozumieją zatem, że usunięcie przyczyny powinno zlikwidować również skutek. Dużo gorzej radzili sobie natomiast z przykładem 2., w którym przyczyny nie wyeliminowano, a jedynie przesunięto ją w czasie. Jedynie 47,7% uczniów uznało, że jest to właściwie zaplanowane doświadczenie, co oznacza, że odsetek poprawnych odpowiedzi był mniej więcej taki, jak przy zupełnie losowym wyborze odpowiedzi TAK lub NIE. Wydaje się zatem, że zaproponowanie doświadczenia mniej oczywistego niż w przykładzie 1. całkowicie zdezorientowało uczniów. Możliwe też, że w poleceniu nie dość wyraźnie zaznaczono jednoczesność występowania obu zjawisk. W wersji, którą rozwiązywali uczniowie określono bowiem, że p. Gawlińska puszcza muzykę od godziny 20, jednak o psie napisano jedynie, że wyje „wieczorami”. Aby uniknąć ewentualnych nieporozumień, w prezentowanej tu wersji zadania doprecyzowano tę kwestię.

W przykładzie 3. większość uczniów (72,1%) poprawnie zauważyła, że zachowanie drugiego psa nie ma związku z postawionym w zadaniu problemem badawczym – spór między sąsiadami dotyczył bowiem nie psów w ogóle, ale konkretnego zwierzęcia, należącego do p. Pawłowskiego.

Zdecydowanie najsłabiej (zaledwie 22,8% poprawnych odpowiedzi) uczniowie poradzili sobie z przykładem 4. Nie potrafili zatem zastosować w praktyce fundamentalnej zasady planowania doświadczeń mówiącej, że próba badawcza powinna różnić się od kontrolnej jedynie badanym czynnikiem. A przecież zabierając psa na działkę nie tylko eliminujemy wpływ badanego czynnika (muzyki puszczanej przez p. Gawlińską), ale też wprowadzamy wiele nowych, z których każdy może potencjalnie wpływać na wycie psa.

Zadanie to nie diagnozuje poziomu opanowania konkretnych treści nauczania (wymagań szczegółowych), ale jest doskonałym ćwiczeniem na zastosowanie metody naukowej do rozwiązywania problemów – może być zatem elementem każdej lekcji, która kształtuje tego typu umiejętność. Ze względu na zawarty w nim humor sytuacyjny można  zastosować je również jako tzw. przerywnik na lekcji trudnej, obfitującej w treści nauczania.

Słowa kluczowe