Wiązka zadań
Nasiona w stanie nieważkości
Zadanie
W maju 2001 roku na Międzynarodową Stację Kosmiczną wysłano nasiona soi, które rosły tam w specjalnie do tego celu przeznaczonej komorze hodowlanej w warunkach nieważkości przez 97 dni. W ciągu tego czasu nasiona wykiełkowały, urosły, zakwitły i wydały kolejne nasiona (42 strąki, 83 nasiona). Uzyskane na stacji rośliny oraz nasiona wysuszono i odesłano z powrotem na Ziemię statkiem kosmicznym Atlantis. Nasiona soi, które przyleciały z kosmosu, charakteryzowały się niższą zawartością tłuszczów, natomiast posiadały więcej węglowodanów. „Kosmiczne” nasiona na Ziemi wykiełkowały w rośliny, które wydały plon.
Przed przeprowadzeniem opisanego powyżej eksperymentu naukowcy postawili kilka hipotez, które prezentuje poniższa tabela. Znając wynik eksperymentu, zdecyduj, które z zakładanych hipotez można odrzucić, a których nie można.
| Lp. |
Hipoteza |
Czy można odrzucić hipotezę? |
|
1. |
Warunki na stacji kosmicznej uniemożliwiają wzrost i rozwój soi. |
`square` Można `square` Nie można |
|
2. |
Stan nieważkości wpływa na wartość odżywczą nasion soi. |
`square` Można `square` Nie można |
|
3. |
W warunkach nieważkości kiełkowanie nasion soi jest zahamowane. |
`square` Można `square` Nie można |
Poprawna odpowiedź
1 – można, 2 – nie można, 3 – można.
Wymaganie ogólne
2.2 Znajomość metodyki badań biologicznych. Uczeń określa warunki doświadczenia, rozróżnia próbę kontrolną i badawczą, formułuje wnioski.
Wymaganie szczegółowe
Komentarz
Treść zadania może być ciekawa dla ucznia, odnosi się bowiem do podboju Kosmosu, opisywanego w prasie, fabułach filmowych czy Internecie. Uczeń w zadaniu ma ocenić, na ile przedstawione hipotezy można zweryfikować negatywnie, wykorzystując do tego wyniki eksperymentu zrealizowanego na stacji kosmicznej i w warunkach ziemskich. Ocena powinna wynikać z analizy faktów opisanych w treści zadania.
Rośliny soi rosły i rozwijały się w specjalnej komorze, wydały nawet plon – strąki i nasiona, a więc warunki na stacji kosmicznej umożliwiają wzrost i rozwój soi. Hipotezę nr 1 należy zatem odrzucić jako sprzeczną z wynikami doświadczenia.
Przywiezione z kosmosu nasiona miały zawartość tłuszczów i węglowodanów – a więc również wartość odżywczą – odmienną od nasion wyhodowanych na Ziemi. Hipoteza nr 2 nie może być zatem odrzucona, bo jest ona zbieżna z wynikami eksperymentu.
Nasiona soi wykiełkowały na stacji kosmicznej, tak więc kiełkowanie nie jest zahamowane przez brak grawitacji. Hipoteza nr 3 musi zatem również zostać odrzucona.
Poprawne rozwiązanie zadania wymaga od ucznia uważnego zapoznania się z tekstem, analizy kolejnych hipotez i porównywania ich treści z przeczytanym tekstem. Zadanie można wykorzystać praktycznie na każdej lekcji, na której poruszane są zagadnienia związane ze stosowaniem metody naukowej. Pozwala ono zrozumieć, na czym polega weryfikowanie hipotezy w naukach eksperymentalnych. Często można bowiem spotkać się z przekonaniem, że doświadczenie przeprowadzamy, aby wykazać prawdziwość jakiejś hipotezy. W pewnej mierze pogląd ten jest utrwalany przez praktykę nauczania, w której niejednokrotnie przedstawia się uczniom jakieś prawa czy zależności, a następnie wykonuje pokaz je ilustrujący. W rzeczywistości w naukach doświadczalnych wyniki eksperymentu pozwalają z reguły jedynie na odrzucenie hipotezy, o ile jest ona sprzeczna z otrzymanymi rezultatami. Eksperymentalne potwierdzenie hipotezy jest zwykle o wiele trudniejsze (o ile w ogóle możliwe). W podanym przykładzie uzyskane wyniki dotyczące zawartości tłuszczów i węglowodanów nie pozwalają odrzucić hipotezy o wpływie stanu nieważkości na wartość odżywczą nasion soi, ale też nie stanowią jej jednoznacznego potwierdzenia, chociażby dlatego, że brak grawitacji nie jest jedyną różnicą pomiędzy warunkami panującymi na Ziemi i w stacji kosmicznej.
Utwór jest chroniony prawem autorskim. Zasady i warunki korzystania z niego określa Regulamin Serwisu Bazy Dobrych Praktyk.
"Masz uwagi do treści? Uważasz, że zawiera błąd? Napisz na bnd@ibe.edu.pl
