Niewinny napój

Poprawna odpowiedź

1 – Prawda

2 – Fałsz

3 – Fałsz

Wymaganie ogólne

4.1 Rozumowanie i argumentacja. Uczeń interpretuje informacje i wyjaśnia zależności przyczynowo-skutkowe między faktami, formułuje wnioski.
5.1 Znajomość uwarunkowań zdrowia człowieka. Uczeń analizuje związek pomiędzy własnym postępowaniem a zachowaniem zdrowia (prawidłowa dieta, aktywność ruchowa, badania profilaktyczne).

Wymaganie szczegółowe

6.3.2. Budowa i funkcjonowanie organizmu człowieka. Układ pokarmowy i odżywianie się. Uczeń przedstawia źródła i wyjaśnia znaczenie składników pokarmowych (białka, tłuszcze, węglowodany, sole mineralne, woda) dla prawidłowego rozwoju i funkcjonowania organizmu.
6.3.7. Budowa i funkcjonowanie organizmu człowieka. Układ pokarmowy i odżywianie się. Uczeń oblicza indeks masy ciała oraz przedstawia i analizuje konsekwencje zdrowotne niewłaściwego odżywiania (otyłość lub niedowaga oraz ich następstwa).

Komentarz

Zadanie pozwala określić, czy uczeń rozumie znaczenie składników pokarmowych (w szczególności cukrów) w diecie człowieka. Treść osadzona jest w bliskim wielu uczniom kontekście popularnych napojów słodzonych, z którymi związanych jest wiele stereotypów. Udzielenie prawidłowej odpowiedzi wymaga poprawnej oceny trzech podanych przez Marka argumentów. Z dydaktycznego punktu widzenia istotne jest, że choć ogólny pogląd bohatera zadania na napoje słodzone nie jest słuszny, to nie wszystkie jego argumenty należy uznać za niepoprawne.

Argument 1 odnosi się do popularnego stereotypu, że cukier jest szkodliwy. Aby dokonać poprawnej oceny, uczeń musi mieć świadomość, że cukry są niezbędnym składnikiem diety, a zatem małe ilości cukru nie są szkodliwe. Co istotne, nawet uczeń, który nie ma takiej wiedzy, może dojść do właściwych wniosków, jeśli przeczyta uważnie etykietę mówiącą o dziennym zapotrzebowaniu. Jak się okazało w badaniu przeprowadzonym na 154 uczniach klas III gimnazjum, nie mieli oni większych problemów z prawidłową oceną tego argumentu. Aż 82% badanych udzieliło w punkcie 1 prawidłowej odpowiedzi.

Argument 2 celuje w inny popularny stereotyp, mówiący o tym, że tuczące są przede wszystkim tłuszcze. Również i tu niewielu uczniów dało się zwieść i aż 77% badanych wybrało prawidłową odpowiedź.

Najwięcej problemów mieli badani uczniowie z argumentem 3 (75% poprawnych odpowiedzi), co także stanowi przyzwoity wynik. W przeciwieństwie do pozostałych argumentów, ten jest nieco przewrotny i wymaga odrobinę więcej wiedzy. Nieuważny uczeń może obliczyć zawartość cukrów dostarczanych przez dwie butelki, mnożąc razy dwa wartość z etykiety (29% dziennego zapotrzebowania) i otrzymując w wyniku 58%, co jest dalekie od przekroczenia zalecanego dziennego spożycia. Na takiego ucznia zastawiona jest pułapka, ponieważ butelka zawiera 500 ml napoju, podczas gdy dane z etykiety podano dla 250 ml. Czyli cukry dostarczone przez dwie butelki stanowią aż 116% dziennego zapotrzebowania! Jest to dokładnie taka sama pułapka, jak ta, którą zastawiają na konsumentów producenci napojów. A nawet, jeśli uczeń uniknie pułapki i uzna, że przekroczenie zalecanej dziennej dawki o kilkanaście procent nie jest istotnym problemem, to nadal powinien wiedzieć, że dla prawidłowej diety konieczne jest również spożycie innych składników pokarmowych, których w praktyce nie da się przyjąć w oderwaniu od znacznej ilości cukrów bądź kalorii.

Całe zadanie rozwiązało poprawnie (tj. prawidłowo oceniło łącznie wszystkie trzy argumenty) jedynie 58% badanych. Co ciekawe, argumenty te tylko nieznacznie różnią się między sobą procentem poprawnych odpowiedzi. Można na tej podstawie wnioskować, że uczniowie posiadają pewną wiedzę na temat diety i składników pokarmowych, ale nie jest ona dostatecznie ugruntowana.

Zadanie, ze względu na opisaną wyżej pułapkę, nie nadaje się jako materiał na sprawdzian, lecz z drugiej strony warto tę pułapkę pokazać na lekcji, zwłaszcza że można się z nią nader często spotkać w życiu.

Słowa kluczowe