Wiązka zadań
Wpływ kwasu foliowego
Zadanie
Wady wrodzone cewy nerwowej to jedne z najczęstszych wad wrodzonych, z jakimi rodzą się dzieci na świecie (około 300 tysięcy urodzeń rocznie).
Wykres przedstawia wyniki badania prowadzonego w Irlandii, przedstawiające procent urodzeń dzieci z wadami wrodzonymi cewy nerwowej w zależności od tego, czy i kiedy ich matki przyjmowały kwas foliowy jako suplement diety.
Źródło: http://www.boyneresearch.ie/folicacid.html
Na podstawie informacji podanych we wstępie oraz własnej wiedzy określ, które działania zmniejszają ryzyko wystąpienia u dziecka wrodzonej wady cewy nerwowej.
| Działanie | Czy zmniejsza ryzyko? | |
| 1. | Regularne badania diagnostyczne płodu za pomocą obrazowania ultrasonograficznego (USG), umożliwiające wykrycie wad wrodzonych. | `square` Tak / `square` Nie |
| 2. | Spożywanie przez kobietę w ciąży zbilansowanej diety bogatej w witaminy i mikroelementy. | `square` Tak / `square` Nie |
| 3. | Przyjmowanie przez kobietę planującą ciążę kwasu foliowego. | `square` Tak / `square` Nie |
| 4. | Przeprowadzenie badania genetycznego płodu. | `square` Tak / `square` Nie |
Poprawna odpowiedź
1 – Nie,
2 – Tak,
3 – Tak,
4 – Nie
Wymaganie ogólne
3.2 Poszukiwanie, wykorzystanie i tworzenie informacji. Uczeń odczytuje, analizuje, interpretuje i przetwarza informacje tekstowe, graficzne, liczbowe.
4.1 Rozumowanie i argumentacja. Uczeń interpretuje informacje i wyjaśnia zależności przyczynowo-skutkowe między faktami, formułuje wnioski.
Wymaganie szczegółowe
6.3.6. Budowa i funkcjonowanie organizmu człowieka. Układ pokarmowy i odżywianie się. Uczeń wyjaśnia, dlaczego należy stosować dietę zróżnicowaną i dostosowaną do potrzeb organizmu (wiek, stan zdrowia, tryb życia i aktywność fizyczna, pora roku itp.), oraz podaje korzyści z prawidłowego odżywiania się.
6.12.3. Budowa i funkcjonowanie organizmu człowieka. Rozmnażanie i rozwój. Uczeń przedstawia przebieg ciąży i wyjaśnia wpływ różnych czynników na prawidłowy rozwój zarodka i płodu.
Komentarz
Do poprawnego rozwiązania zadania uczeń musi wykazać się wiedzą na temat ciąży, obejmującą w szczególności badania lekarskie i profilaktykę w ciąży. W niektórych punktach zadania uczeń może nadrobić braki w swej wiedzy, posługując się informacjami podanymi we wprowadzeniu.
Uczeń, analizując zaproponowane działania, powinien w pierwszej kolejności rozróżnić diagnostykę (działania 1 i 4) od profilaktyki (działania 2 i 3). Dość oczywiste jest, że działania diagnostyczne nie zmniejszają w żaden sposób ryzyka wystąpienia wady wrodzonej, a jedynie pomagają w jej wykryciu, co oznacza, że działania 1 i 4 należy określić jako niezmniejszające ryzyka. Działanie 3 można ocenić w świetle przedstawionego wykresu. Wynika z niego dość jednoznacznie, że przyjmowanie kwasu foliowego przed zajściem w ciążę znacząco zmniejsza ryzyko wystąpienia wrodzonej wady cewy nerwowej. Podobnie jest w przypadku działania 2 – można uznać, że dieta bogata w witaminy oznacza także dietę bogatą w kwas foliowy.
Zadanie jako całość okazało się trudne. Podczas badania przeprowadzonego na grupie uczniów klas III gimnazjum w pełni poprawnej odpowiedzi udzieliło 28% badanych. Najmniej prawidłowych odpowiedzi (47%) padło w przypadku działania 1. Można przypuszczać, że spośród uczniów, którzy popełnili błąd, część nie wiedziała w ogóle, czym jest badanie USG i udzieliła odpowiedzi, „strzelając”. Możliwe także, że niektórzy uczniowie wiedzieli, czym jest USG, lecz nie zdawali sobie sprawy, że chociaż badanie zwiększa wykrywalność wad, to w żaden sposób ich nie eliminuje ani nie zmniejsza ryzyka ich wystąpienia. Być może dla tych uczniów termin „badanie lekarskie” jest tożsamy z „terapią”.
Nieco lepiej badani uczniowie poradzili sobie z działaniem podanym w punkcie 4, dla którego odsetek poprawnej odpowiedzi wyniósł 57%. Prawdopodobnie część uczniów, którzy udzielili błędnych odpowiedzi, podobnie jak we wcześniej omówionym punkcie, nie do końca rozumiała różnicę między badaniem a terapią. Lepszy wynik niż w punkcie 1 można tłumaczyć tym, że uczniowie zapewne znacznie częściej spotykają się w szkole z informacjami o badaniach genetycznych (podstawa programowa) niż o badaniach USG.
Ocena działań 2 i 3 wypadła w badaniu znacząco lepiej. Poprawnych odpowiedzi udzieliło kolejno 75% i 76% badanych. Prawidłowo ocenić oba te punkty mógł uczeń, który nawet nie przeczytał wstępu i nie zwrócił uwagi na wykres. Wystarczyło, że dysponował dość powszechną wiedzą. W przypadku działania 2 odpowiedź „Tak” wpasowuje się w slogan o konieczności stosowania zbilansowanej diety. Wiedza, że kwas foliowy jest ważny dla prawidłowego przebiegu ciąży, pozwalająca na prawidłową ocenę działania 3, jest również dość powszechna. Zapewne część uczniów udzielających odpowiedzi poprawnej w punkcie 3 dokonała przy tym prawidłowej analizy przedstawionego wykresu, lecz niestety zadanie nie pozwala odróżnić uczniów, którzy wykazali się wiedzą, od tych, którzy wykazali się umiejętnością analizy wykresu.
Zadanie najlepiej sprawdzi się jako praca domowa, być może zachęcając ucznia do zapoznania się z takimi pojęciami jak „badanie USG” czy „kwas foliowy”, Może także sprawdzić się jako pomoc na lekcji poświęconej ciąży.
Utwór jest chroniony prawem autorskim. Zasady i warunki korzystania z niego określa Regulamin Serwisu Bazy Dobrych Praktyk.
"Masz uwagi do treści? Uważasz, że zawiera błąd? Napisz na bnd@ibe.edu.pl
